Hoeveel moeite kost het jou om je werk te doen? Moet je over elke stap die je zet nadenken of gaat het al bijna automatisch? Afhankelijk van jouw antwoord op deze vraag ben je competent in wat je doet of lever jij echt vakmanschap af. Om vakmanschap af te leveren is ervaring nodig in wat je doet en is het nodig dat je er goed in bent, dat je jezelf blijft ontwikkelen.
Vooral bij nieuwe technieken op het werk, zoals nieuwe ICT-technieken en dergelijke is het voor veel bedrijven lastig om mensen te vinden die vakmanschap leveren of om mensen dit vakmanschap aan te leren. Wetenschappers komen voor het probleem te staan van hoe je van een competent iemand een vakman maakt[1][2].
In dat geval is het handig om te weten waar je moet beginnen.
Wat is een competentie?
Een competentie is iets wat je hebt als je een bepaalde vaardigheid onder de knie hebt. Je kunt de vaardigheid uitvoeren, maar je moet hier nog bij nadenken. Het uitvoeren van de vaardigheid is iets dat je kunt, maar het is nog niet bijzonder.
Wat is vakmanschap?
Vakmanschap is een soort van hogere trap in de hiërarchie van hoe goed je in iets bent. Je leert iets, dan word je competent, dan word je er echt goed in en dan lever je op een gegeven moment vakmanschap. De titel is dus niet voor niets van competentie náár vakmanschap.
Bij vakmanschap hoef je over de basisvaardigheden van je werk helemaal niet na te denken, dat deel gaat automatisch. Daarbij heb je specialistische kennis opgedaan waardoor je creatiever met problemen omgaat dan wanneer je alleen competent bent in je werk.
Jezelf toelaten je te ontwikkelen
Hoe word je dan een vakman? Hoe zorg je ervoor dat je specialistische kennis krijgt? Vooral als je in loondienst bent kan dit echt een uitdaging voor jezelf zijn omdat je de noodzaak van persoonlijke ontwikkeling niet altijd voelt. De verleiding is groot om je afhankelijk van je baas op te stellen en om alleen de ontwikkelingscursussen te volgen die vanuit je werk worden aangeboden.
In dit geval is het belangrijk om je mindset zo te verruimen dat je kansen voor ontwikkeling gaat zien. Waarop jij je focust is namelijk iets wat je dan meer gaat opvallen.
Als je bijvoorbeeld een auto van een bepaald merk wilt kopen, zie je vaak meer auto’s van dat merk rondrijden. Wanneer jij je dus focust op kansen om jezelf te ontwikkelen zul je meer experts die je wat kunnen vertellen vinden, je ziet meer boeken die je kunt lezen en je vindt meer cursussen waarvoor jij je kunt aanmelden.
Dit maakt de kans groter dat jij jezelf toelaat om je te ontwikkelen om op het volgende niveau te komen.
Ook als zelfstandig ondernemer kun je op een gegeven moment het gevoel hebben dat je tegen een soort onzichtbaar plafond aanloopt. Je omzet blijft jaar op jaar gelijk en het lijkt erop dat je jouw top hebt behaald, maar is dit dan ook écht zo? Komt het misschien doordat je kennis wel up-to-date blijft, maar dat je niet bijzonder veel meer weet of kunt dan de eerste de beste ondernemer die hetzelfde biedt als jij?
Ook hier is het tijd om je overtuigingen na te gaan en om je mindset te bevrijden zodat jij jezelf toestaat om je nog meer te ontwikkelen dan je al doet.
Jezelf ontwikkelen voor vakmanschap
Jezelf toestaan om te ontwikkelen is 1 ding, vervolgens moet het ontwikkelen zelf ook echt gebeuren om vakmanschap te leveren. Ergens moet je de tijd en motivatie vinden om die kansen die je opeens overal ziet ook echt te grijpen.
Je kunt proberen om van persoonlijke ontwikkeling een gewoonte te maken. Signalen uit je omgeving zijn bijvoorbeeld erg belangrijk om gewoontes te triggeren[3]. Als je een boek koopt met informatie zorg ervoor dat je het boek ergens neerlegt waar het zichtbaar is zodat je het ook echt gaat lezen.
Daag jezelf uit om dagelijks een half uur uit dat boek te lezen. Bijvoorbeeld elke avond een half uurtje lezen na het eten. Je kunt dit zelfs combineren met wandelen op een loopband of fietsen op een hometrainer als je ook nog meer wilt bewegen (maar leg de lat niet te hoog voor jezelf wat combinatie uitdagingen betreft).
Je kunt jezelf ook uitdagen om na het volgen van een cursus binnen een week of een maand je in ieder geval te hebben ingeschreven voor een volgende cursus waar jij je kennis en vaardigheden kunt verbeteren om op die manier vakmanschap te creëren.
De vaardigheid paradox
Dan moet je ook nog oppassen op de vaardigheid paradox[4] wanneer je bepaalt om jezelf te ontwikkelen. Dit is bijvoorbeeld een probleem waar muzikanten mee te maken hebben. De maatschappij verlangt bijvoorbeeld dat je als muzikant, en zeker als muziekdocent, meer kennis en vaardigheden hebt op allerlei muzikale onderdelen. Je kunt goed gitaar spelen, je kunt piano spelen, je weet wat van zingen, je kunt drummen. Maar word je dan ook een vakman?
In dat geval kun je ook kijken naar die muzikanten die juist wereldberoemd zijn. Over het algemeen zijn dit muzikanten die geweldig goed zijn met 1 onderdeel van de muziek. Slash, de gitarist van Guns n’ Roses is bijvoorbeeld geweldig op de gitaar, maar kan hij ook zingen?
Ga dus na of jij je in je vakgebied in de breedte of in de diepte wilt ontwikkelen. Word je een super goede timmerman, of kun je daarbij ook loodgieterswerk op je nemen?
Zoals Paul Strand zegt over vakmanschap, het is je eigen weg.
“And if you can find out something about the laws of your own growth and vision as well as those of photography you may be able to relate the two, create an object that has a life of its own, which transcends craftsmanship. That is a long road, and because it must be your own road nobody can teach it to you or find it for you. There are no shortcuts, no rules.”
– Paul Strand
Heb jij moeite met jezelf ontwikkelen om een vakman te worden in jouw vakgebied terwijl het iets is wat je heel graag wilt? Dan help ik je graag persoonlijk om je weg te vinden.
Benno Diederiks
Comeback Coach |Talentontwikkelaar | spreker en auteur | Maak je Comeback, jezelf opnieuw uitvinden in samenwerking met Hans van Breukelen | Topposities (2016)
[1] https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/6595249
[2] https://www.emeraldinsight.com/doi/abs/10.1108/01409171211210154
[3] https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0013916506295574
[4] https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14613808.2012.657167